เรื่องเล่าปัตตานี

เดิมทีตำบลทรายขาวปลูกต้นทุเรียนมานานแล้ว ที่ทุเรียนทรายขาวโด่งดังมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักในวงกว้างว่าเป็นทุเรียนเกรดพรีเมี่ยม (เกรดดี มีคุณภาพ) เริ่มต้นจากที่ผู้ว่าราชการจังหวัดปัตตานีในตอนนั้น ได้นำทุเรียนของตำบลรายขาวไปออกงานที่ เซ็นทรัล กรุงเทพมหานคร ผลปรากฏว่า ทุเรียนจากทรายขาวขายหมดก่อนทุเรียนจากที่อื่น ๆ ทำให้ทุเรียนทรายขาวเป็นที่รู้จักของคนทั่วไป

เป็นผ้าทอโบราณที่มีชื่อเสียงของจังหวัดปัตตานี นิยมใช้กันมากในกลุ่มชนชั้นสูงและผู้มีฐานะ มีลวดลายและสีสันสวยงามเด่นสะดุดตา

ผีหลังกลวงเกิดขึ้นที่พื้นที่ทรายขาว ผีหลังกลวงอาศัยอยู่ที่เนินหมู่บ้าน และอาศัยอยู่ในถ้ำ เชื่อกันว่าผีหลังกลวงมีทรัพย์สินเงินทองอยู่มากมาย ประกอบกับผีหลังกลวงมีนิสัยใจดี เอื้อเฟื่อ เป็นผีที่เชื่อมั่นในสัจจะ ถ้าใครพูดอะไรไปแล้วเขาก็จะเชื่อตามนั้น

เป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สำคัญแห่งหนึ่ง ที่มีพระพุทธรูปขนาดใหญ่สีทองอร่ามสูง 28 ประดิษฐานโด่ดเด่นเห็นแต่ไกลอยู่ที่นี่ คือ พระพุทธมหามุนินทโลกนาถ หรือ พระพุทธรูปปางยมกปาฏิหาริย์ เป็นพระพุทธรูปอยู่ในอิริยาบถประทับนั่งบนบัลลังก์ ห้อยพระบาททั้งสอง วางบนดอกบัวที่รองรับเข่า ยกตั้งแบบประทับบนพระเก้าอี้ พระหัตถ์ซ้ายวางบนตัก พระหัตถ์ขวายกขึ้นเสมออก จีบนิ้วพระหัตถ์

ชุมชนบ้านกาหยีได้ริเริ่มก่อตั้งตลาดนัดกาหยีเพื่อนำรายได้ไปทำนุบำรุงศาสนาด้วยความยากจนและไม่มีทุนที่จะเชิญผู้นำทางศาสนามาบรรยายธรรมให้แก่ชาวบ้าน จึงคิดหารายได้โดยการรวมกลุ่มก่อตั้งตลาดนัดกาหยีเพื่อหารายได้เล็ก ๆ น้อย ๆ เพื่อสนับสนุนการบรรยายธรรม

เริ่มทำอาชีพปลากะตัก ในตอนนั้นนางเจะวอ ไม่มีงานทำ ก็มีคนแนะนำให้ซื้อปลาสดมาต่อยอดเพื่อสร้างอาชีพ ก็ได้ลองทำโดยการซื้อปลาแล้วนำปลาไปต้ม จากนั้นเอาปลาไปตาก หากวันไหนได้ปลาเยอะจะนำไปทำบูดู ทำให้สร้างรายได้ อีกทั้งสร้างอาชีพให้แก่คนในชุมชนอีกด้วย

หมอเดร์หรือนายอับดลขารีม หมัดสู เล่ามา ก่อนที่จะเป็นหมอพื้นบ้านนั้น บรรพบุรุษของตนเคยเป็นหมอพื้นบ้านมาก่อน

ครอบครัวของ นายวาเด็ง ปูเต๊ะ พระสหายรัชกาลที่ 9 เล่าความรู้สึกภูมิใจที่ได้มาอยู่ที่นี่ ได้เข้าไปใกล้ชิดกับในหลวง รัชกาลที่ 9 หากไม่ได้มาอยู่ที่ตรงนี้ คงไม่ได้ใกล้ชิดกับพระองค์ท่าน รู้สึกตื้นตันใจมากๆ ที่ได้เข้าเฝ้าใกล้ชิด และก่อนที่วาเด็งจะจากไป วาเด็งก็ได้บอกกล่าวให้ตนเองอยู่ที่นี่เลย ทำงานที่ตรงนี้ ให้ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ไม่ยโสโอหัง ทำงานเพื่อสังคม และดูแลคนที่บ้านให้ดี

“ศาลเจ้าจ่ายเฮงเกียง” จุดศูนย์รวมความเชื่อความศรัทธาของชาวไทยเชื้อสายจีนแล้วยังเป็นสถานที่สำคัญที่ได้เก็บรักษากระถางธูปที่มีพระปรมาภิไธยย่อ “จปร” ซึ่งกระถางธูปพระปรมาภิไธยย่อ “จปร” นี้จะมีอายุครบ 200 ปี ในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2563 และทุกปีจะมีการจัดพิธีเฉลิมฉลองเพื่อสืบสานวิถีวัฒนธรรมของชาวไทยเชื้อสายจีน ที่เป็นมรดกอันทรงคุณค่าของชาวอำเภอสายบุรี